Ignacy Krasicki Żona modna
Ignacy Krasicki Żona modna
Rekwizyty potrzebne do wykonania zadania:
- w miarę możliwości szal lub obszerna chusta.
- kapelusz.
- w miarę możliwości malarstwo lub fotografie z wizerunkami szlachty XVIII w.
Po wyczerpującej analizie satyry Ignacego Krasickiego “Żona modna”, w której tak dokładnie opisany jest konflikt interesów małżonków, a zwłaszcza charakter XVIII wiecznego szlachcica – jego usłużność wobec żony, spolegliwość, wyrachowanie… i szereg innych omówionych na lekcji cech. Zapoznajemy uczniów z fotografiami z tamtego okresu.
Pokazujemy dwa najbardziej reprezentacyjne zdjęcia obu płci. Chodzi o wygląd i rodzaj ubioru obowiązujący w tamtym okresie w Polsce.
Szukamy kilku fotografii/inspiracji. Tym razem zbudujemy nasze postaci na podstawie zdjęć. Jeżeli nie dysponujemy większą ilością rycin – pokazujemy uczniom zamieszczoną tu typową parę:
(fotografie z domeny publicznej, źródło: Polona:
- szlachcianka w stroju polskim
- Franciszek Ejsmond w stroju szlachcica)
1. Ponieważ Ignacy Krasicki między innymi krytykuje w tym utworze zapatrzenie na obcą, zwłaszcza francuską modę tamtego okresu, prosimy uczniów o wyobrażenie sobie “modnisia”/”modnisi” z tamtego okresu.
Przyrównujemy dzisiejszy świat ‘influencerek’ modowych, prezentujących swoje kreacje w mediach społecznościowych do bohaterów satyry Krasickiego tylko po to, by zwrócić uwagę na jeden z wielu aspektów tego utworu i skupić się w zadaniu jedynie na nim.
Prosimy uczniów o to, by wspólnie odnaleźli w dzisiejszym świecie konkretny przykład Pana Piotra – pośród dowolnie przez nich wybranych celebrytów internetowych oraz podobnie w przypadku Żony Modnej.
Pytamy uczniów, jakich “influencerów” wybrali i dlaczego?
2. Wracamy do tekstu samej satyry: wskazujemy na trudne staropolskie słowa – zarówno rdzenne jak i zapożyczone z innych języków (na ogół z j. francuskiego). Następnie prosimy uczniów o wypisanie archaizmów i dokładne znalezienie ich sensów.
Nagromadzenie i wyolbrzymienie szczegółów opisu służyło ośmieszeniu modnej pani – prosimy, by uczniowie wybrali kilka z tych słów i by każdy wypisał wybrane przez siebie archaiczne słowa na kartce.
etiuda 1:
Przed tablicą ustawiamy krzesło – na nim odpowiednio chustę lub szal – dla dziewcząt
i kapelusz dla chłopców. Oczywiście nie musi być z XVIII wieku – chodzi jedynie o nadanie rysu epoki. Prosimy uczniów, by wyobrazili sobie, że to epokowe rekwizyty.
Do wykonania będą dwa zadania:
- W przypadku chłopców – prosimy, by nakładając kapelusz poczuli się jak Pan Piotr, by przez chwilę przeszli się po sali w charakterze epoki – jako postać szlachecka. Na podstawie pokazanego na początku zdjęcia bądź obrazów prosimy, by uruchamiając swoją wyobraźnię przełożyli na swoje ciało sposób bycia i zachowania obserwowanych postaci:
- Sposób poruszania się Pana Piotra w kapeluszu.
Umawiamy się z uczniami, że to kapelusz z tamtej epoki. Prosimy, by uczniowie przemyśleli jak Pan Piotr kapelusz taki mógł zakładać / zdejmować – jak siadał na wystawionym przed klasę krześle.
- Prosimy uczniów, by podczas siadania na krześle w szlachecki (według ich wyobrażeń) sposób wypowiedzieli kilka z wybranych słów na temat swojej ukochanej lub na inny temat dotyczący słów archaicznych, które wybrali wcześniej.
- W przypadku dziewcząt – obszerna chusta lub szal (w zależności od tego, czym jako nauczyciele dysponujemy – może to być dowolny kawałek materiału przypominający obszerną chustę) posłuży nam jako namiastka balowej sukni z XVIII wieku. Poprosimy dziewczęta, by wykonując zadanie: podeszły spokojnie do krzesła, wzięły wspomniany kawałek materiału i zarzuciły go na ramiona, plecy, przez ręce – tak, jak przepasa się szalem lub chustą. By chwilę już “w postaci” Żony modnej (o prawdopodobnym imieniu Filida) przeszły się w lewo-prawo… do okna i z powrotem do krzesła. By usiadły na nim w sposób, jaki wydaje im się odpowiedni dla tamtej epoki.
Oczywiście uczniowie nie mogą tego wiedzieć – interesuje nas w tym zadaniu nie poprawność specyfiki XVIII wiecznych obyczajów a WYOBRAŹNIA samych uczniów.
Artefakty (szal/chusta, kapelusz) pomagają jedynie zasłonić się za kostiumem, poczuć się postacią.
Analogicznie dziewczęta wypowiadają wybrane przez siebie archaiczne słowa z intencją i w znaczeniu jakie sprawdziliśmy przed wykonaniem zadania. Pozostają postacią z epoki. Chłopcy Panem Piotrem, dziewczęta Żoną Modną.
Uczniowie w ‘stroju’, zachowując się jak szlachcic wypowiadają jedno wybrane przez siebie słowo z tekstu satyry – na przykład “mospanie” – zwracając się do kolegów, klasy – jak do widowni. Bądź ciąg przyczynowo skutkowy kilkunastu wyrazów archaicznych, które zapamiętali. Prosimy, by mówili jedynie wyrazy, które udało im się zapamiętać. Kartki staramy się odłożyć.
etiuda 2:
Odwracamy sytuację. Wracamy do współczesności i tym razem posiłkując się omawianymi na samym początku postaciami z życia publicznego, influencerami prosimy, by uczniowie wybrali do 3 słów przesadnie nadużywanych przez znanych im influencerów internetowych. Interesują nas słowa zapożyczone, nadmiernie używane.
Prosimy, by zwrócili uwagę na zapożyczenia w dzisiejszym języku. Pytamy, czy jest jakiś typowy snobizm językowy w komunikacji werbalnej dzisiaj?
Za przykład podajemy: “Witajcie kochani…”
Jest to fraza nadużywana we współczesnych prezentacjach wszystkich publicznych osób.
Prosimy uczniów by po kolei – już bez szalu i kapelusza podchodzili do krzesła, siadali na nim i zaczynając od słów: “Witajcie moi kochani widzowie…” odbyli krótką videoprezentację wzorując się na znanym sobie influencerze przy użyciu słów nadmiernie wykorzystywanych, charakterystycznych dla tej postaci.
# wnioski:
Wskazujemy na podobieństwo mody na zapożyczenia. Omawiamy z uczniami zapożyczenia w języku dzisiejszym oraz zachęcamy do podzielenia się swoimi spostrzeżeniami na ten temat. Zapewne będą one odkrywcze dla samego nauczyciela.
W dzisiejszych mediach jest ich sporo.
Wskazujemy jednocześnie na polskie archaizmy w Żonie modnej Ignacego Krasickiego omawiając je, odwołując się do przykładów jakie w wyniku etiudy powstały na lekcji.
Ćwiczenie polonistyczne wzbogacające pracę z tekstem literackim ( uwzględniają cele z podstawy programowej)
cele:
- formułowanie poglądów, sprowokowanie dyskusji o wartościach
- uważne słuchanie, wyraźne mówienie
- formułowanie hipotez, wniosków
- gromadzenie słownictwa synonimicznego
Ćwiczenie 1
Podział uczniów na 3 grupy. Każda grupa zapisuje 3 znane im osoby z życia publicznego związane z zadanym tematem.
| Grupa 1 | Grupa 2 | Grupa 3 |
| Sportowcy | Działacze społeczni lub ekologiczni | Muzycy, artyści |
| Przykłady: | ||
| O. Jedrzejczak | J. Owsiak | Margaret |
| A. Małysz | J. Ochojska | ……. |
| …….. | …… | …… |
| …… | ……. | ……. |
Co zdecydowało, że wybraliście te osoby? Opowiedzcie o tym, przybliżcie te postaci, pamiętajcie o uzasadnieniu tego wyboru. Teraz spróbujcie znaleźć wspólne cechy charakteru, które mogą łączyć te znane ze swej działalności osoby, np.:
wytrwałość, poświęcenie, talent, terning, wysiłek, pracowitość, siła, systematyczność, entuzjazm, umiejętności…
Uczniowie uzasadnieają swoje wybory- jako trening umiejętności do budowania wypowiedzi argumentacyjnej.
Ćwiczenie 2
Potrzebne materiały: ilustrowane gazety, klej, nożyczki, flamastry, papier pakowy.
Uczniowie zastanawiają się:
Jaki jest dzisiejszy świat? Kim dziś może być żona modna? Jakich ludzi naśladujemy? Dyskusja moderowana przez nauczyciela.
Następnie przy użyciu zgromadzonych materiałów uczniowie wykonują pracę plastyczną pt.”Kolaż współczesności”. Wycinają ze zgromadzonych materiałów ilustracje, nagłówki, zdania i naklejają na arkusz papieru, dopisują własne teksty, zdania, które odzwierciedlą obraz współczesnego świata, jego wyzwań, problemów… Omówienie prac. Wystawa.
